Έκτακτη ανακοίνωση της Τράπεζας της Ελλάδας: Δείτε τι αναφέρει
Απάτη: Πολύ ανησυχητική είναι η κατάσταση στις τραπεζικές απάτες, με την Τράπεζα της Ελλάδας να προχωρά σε έκτακτη ανακοίνωση.
Έκρηξη της απάτης στις πληρωμές μέσω τραπεζικών λογαριασμών και στις μεταφορές πιστώσεων καταγράφει η Τράπεζα της Ελλάδος, στοιχείο που αναδεικνύει την επέκταση των δραστηριοτήτων των χάκερς, οι οποίοι υποκλέπτουν στοιχεία τραπεζικών λογαριασμών.
Πρόκειται όχι για μια απλή αύξηση των συγκεκριμένων επεισοδίων, αλλά για τετραπλασιασμό των κρουσμάτων, εξέλιξη που είναι ιδιαίτερα ανησυχητική.
Πρόσφατη είναι εξάλλου η κινητοποίηση υπουργείων, Τράπεζας της Ελλάδος και τραπεζών για τη λήψη μέτρων ανάσχεσης των φαινομένων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία που περιέχονται στην έκθεση Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας της ΤτΕ, το έτος 2020 καταγράφηκε σημαντική αύξηση κατά 298% των περιστατικών απάτης στις μεταφορές πιστώσεων και κατά 313% στην αναλογούσα αξία τους.
Συγκεκριμένα, καταγράφηκαν 1.179 περιστατικά απάτης συνολικής αξίας 6,2 εκατ. ευρώ σε σχέση με το 2019 όπου είχαν καταγραφεί 296 περιστατικά απάτης συνολικής αξίας 1,5 εκατ. ευρώ.
Αναλυτικότερα, οι δείκτες της αναλογίας των περιστατικών και της αξίας της απάτης προς τον αριθμό και την αξία των συναλλαγών με μεταφορά πίστωσης κυμάνθηκαν στο επίπεδο του 0,00032% και 0,00108%, αντίστοιχα, και αντιστοιχούν σε μία συναλλαγή απάτης ανά 314 χιλ. συναλλαγές μεταφοράς πίστωσης με 1 ευρώ αξία απάτης ανά 92 χιλ. ευρώ αξία συναλλαγών.
Από την ανάλυση των στοιχείων προκύπτει ότι η πλειονότητα των τεχνικών διενέργειας της απάτης αφορά τις μεθόδους:
- Της έκδοσης εντολής πληρωμής από τον απατεώνα, ο οποίος εκδίδει πλαστή εντολή πληρωμής αφού αποκτήσει τα ευαίσθητα δεδομένα πληρωμής του πληρωτή ή του δικαιούχου με δόλια μέσα.
- Της χειραγώγησης του πληρωτή από τον απατεώνα. Δια της μεθόδου αυτής ο πληρωτής παρέχει καλή τη πίστει τη συγκατάθεσή του στην εκτέλεση εντολής πληρωμής προς λογαριασμό πληρωμών τρίτου θεωρώντας ότι ανήκει σε νόμιμο δικαιούχο.
Σε ότι αφορά στον τομέα των πιστωτικών και των χρεωστικών καρτών, σε όρους περιστατικών απάτης, ο δείκτης κυμάνθηκε το α΄ εξάμηνο του 2021 στο επίπεδο του 0,03% και αναλογεί σε μία συναλλαγή απάτης ανά 3,6 χιλ. συναλλαγές.
Σε όρους αξίας των περιστατικών απάτης, ο δείκτης κυμάνθηκε στο επίπεδο του 0,02% και αναλογεί σε 1 ευρώ αξία απάτης ανά 6 χιλ. ευρώ αξία συναλλαγών.
Από την ανάλυση των περιστατικών απάτης ανά τύπο συναλλαγής με κάρτες πληρωμών, δηλαδή, συναλλαγές σε τερματικά ΑΤΜ, πληρωμές σε τερματικά POS και εξ αποστάσεως συναλλαγές χωρίς την φυσική παρουσία της κάρτας (card not present – CNP), προκύπτει ότι το υψηλότερο ποσοστό απάτης αφορά τις εξ αποστάσεως συναλλαγές.
Συγκεκριμένα, το α΄ εξάμηνο του 2021, ο αριθμός των περιστατικών απάτης που καταγράφηκε ανά δίαυλο συναλλαγής ανήλθε σε 995 στις συναλλαγές ΑΤΜ, σε 11,6 χιλ. στις πληρωμές POS και σε 197 χιλ. στις CNP συναλλαγές.
Η αντίστοιχη αξία των περιστατικών απάτης διαμορφώθηκε σε 324 χιλ. ευρώ στις συναλλαγές ΑΤΜ, σε 323 χιλ. ευρώ στις πληρωμές POS και σε 5,4 εκατ. ευρώ στις CNP συναλλαγές.
Εξετάζοντας περαιτέρω την απάτη που διενεργήθηκε στις εξ αποστάσεως συναλλαγές μέσω διαδικτύου ή ταχυδρομείου/τηλεφώνου διαπιστώνεται ότι οι περισσότερες περιπτώσεις απάτης αφορούν τις συναλλαγές μέσω διαδικτύου, ενώ ταυτόχρονα παρατηρείται μεγάλη μείωση των περιστατικών απάτης στις συναλλαγές μέσω ταχυδρομείου/τηλεφώνου.
Η ΤτΕ σημειώνει ότι και στο τρέχον εξάμηνο τα περιστατικά απάτης αφορούν κυρίως διαδικτυακές συναλλαγές αγορών με εμπόρους του εξωτερικού με κάρτες που έχουν εκδοθεί στην Ελλάδα, όπως συνέβαινε και κατά τα προηγούμενα εξάμηνα. Τα υψηλότερα ποσοστά απάτης στις διασυνοριακές συναλλαγές μέσω διαδικτύου οφείλονται ως επί το πλείστον, στην εκτενέστερη χρήση του διεθνούς τεχνικού προτύπου ασφαλών συναλλαγών 3D Secure από παρόχους υπηρεσιών πληρωμών στην Ελλάδα σε σχέση με τους παρόχους υπηρεσιών από το εξωτερικό.
Σε ό,τι αφορά τις οικονομικές ζημίες που προκύπτουν από τις συναλλαγές απάτης, οι οποίες επιμερίζονται στα συμβαλλόμενα μέλη της συναλλαγής ανάλογα με την υπαιτιότητά τους, διαπιστώνεται ότι το μεγαλύτερο μέρος της ζημίας επιβαρύνει τους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών που αποδέχονται συναλλαγές καρτών και ο οποίοι, κατά το α΄ εξάμηνο του 2021, επωμίστηκαν το 47% της συνολικής ζημίας.
Αντίστοιχα, οι πάροχοι-εκδότες καρτών πληρωμών επιβαρύνθηκαν σε ποσοστό 24%. Οι κάτοχοι-χρήστες καρτών επιβαρύνθηκαν σε ποσοστό 29%.
Απάτη: Οδηγός προστασίας
Συμβουλές για την αποφυγή εξαπάτησης των πολιτών από επιτήδειους δίνει η ΕΛ.ΑΣ, με αφορμή σχετικά περιστατικά, ενώ εφιστά την προσοχή τους ώστε να μην πέσουν θύματα επιτήδειων.
Σύμφωνα με όσα αναφέρει η ΕΛ.ΑΣ, συνήθως οι δράστες πραγματοποιούν τις εξής ενέργειες:
Εισέρχονται σε οικίες ανυποψίαστων πολιτών, με σκοπό την κλοπή ή ληστεία, εμφανιζόμενοι ως τεχνικοί (Δ.Ε.Η., συντήρησης ανελκυστήρων κ.λπ.) ή πωλητές διαφόρων ειδών ή γνωστοί συγγενικών προσώπων ή προφασίζονται εξόφληση χρέους από προγενέστερη αγορά ειδών ή ασφαλιστήριου συμβολαίου.
Πλησιάζουν, κυρίως ηλικιωμένους, δήθεν ως απεσταλμένοι συγγενικών τους προσώπων και προφασιζόμενοι άμεση και επείγουσα οικονομική ανάγκη, επιδιώκουν να τους αποσπάσουν χρήματα. Συνήθως τους προσεγγίζουν κατά την έξοδο ή λίγο πριν την είσοδο στην κατοικία τους, έξω από Τράπεζες, σε εμπορικά καταστήματα ή αγορές.
Ενημερώνουν, κυρίως επαγγελματίες, ότι δήθεν εκ παραδρομής κατέθεσαν μεγαλύτερο χρηματικό ποσό, ως αντίτιμο για υπηρεσία ή προϊόν που αγόρασαν από αυτούς και ζητούν την επιστροφή της διαφοράς. Συνήθως ισχυρίζονται ότι κατά την πληκτρολόγηση του ποσού «πάτησαν κατά λάθος» ένα μηδενικό παραπάνω και αντί π.χ. για 700 ευρώ κατέθεσαν 7.000 ευρώ ή αντί για 1.300 ευρώ κατέθεσαν 13.000 ευρώ. Για να αποδείξουν μάλιστα τον ισχυρισμό τους, αποστέλλουν πλαστό αποδεικτικό της κατάθεσης χρημάτων.
Παράλληλα, όπως αναφέρει η ΕΛΑΣ σε άλλες περιπτώσεις οι επιτήδειοι:
Τηλεφωνούν σε ανυποψίαστους πολίτες, προσποιούμενοι αστυνομικούς, γιατρούς ή δικηγόρους υποστηρίζοντας ψευδώς ότι στενό συγγενικό τους πρόσωπο, συνήθως παιδί τους, έχει προκαλέσει τροχαίο, με θανάσιμο ή βαρύτατο τραυματισμό, συνήθως ανήλικου. Αμέσως μετά απαιτούν σημαντικά χρηματικά ποσά για να αποφευχθούν δήθεν επικείμενες ποινικές συνέπειες.
Αναζητούν υποψήφιους αγοραστές για να πωλήσουν, ως «ευκαιρία», διάφορα είδη (κοσμήματα, ηλεκτρικά είδη, κινητά τηλέφωνα κ.λπ.), δήθεν μεγάλης άξιας, σε χαμηλές τιμές. Αφού παζαρέψουν την τιμή, τελικά «συμβιβάζονται» σε μια χαμηλή τιμή και πωλούν τα είδη, τα οποία ωστόσο είναι κατά κανόνα ευτελούς αξίας.
Αναρτούν ή αναζητούν αγγελίες στο διαδίκτυο για δήθεν αγοραπωλησία προϊόντων ή οχημάτων και εξαπατούν πολίτες. Ειδικότερα, ως αγοραστές, αποστέλλουν το χρηματικό αντίτιμο του προϊόντος που υποτίθεται ότι θα αγοράσουν (π.χ. μέσω e-banking, paypal κ.λπ), χωρίς να το παραλάβουν ποτέ ή παραλαμβάνουν άλλο, ευτελούς αξίας, ενώ, ως πωλητές, πείθονται από τους δράστες ότι έχουν εξοφληθεί για το προϊόν που πούλησαν, κυρίως με τους εξής τρόπους:
Τους επιδεικνύουν ανύπαρκτο αριθμό λογαριασμού, όπου αποτυπώνεται ψευδής ηλεκτρονική μεταφορά του αντιτίμου της συναλλαγής στο λογαριασμό τους ή πλαστή βεβαίωση μεταφοράς εμβασμάτων.
Τους πείθουν να εκδώσουν, μέσω εφαρμογής πιστωτικού ιδρύματος, κωδικό με το αντίτιμο της συναλλαγής. Στη συνέχεια τους ζητούν τον κωδικό αυτό, ισχυριζόμενοι ότι θα καταθέσουν, μέσω του κωδικού, το οφειλόμενο πόσο στο λογαριασμό τους. Όμως, στην πραγματικότητα, οι δράστες χρησιμοποιώντας τον κωδικό αυτό, κάνουν ανάληψη, μέσω ΑΤΜ, του ποσού από τον λογαριασμό του πωλητή.
Για την αποφυγή εξαπάτησής τους η ΕΛΑΣ συμβουλεύει τους πολίτες:
Να ενημερώνουν πάντα τις αστυνομικές αρχές, ακόμη και σε περίπτωση απόπειρας απάτης σε βάρος τους.
Να μην πείθονται εύκολα από άτομα, τα οποία σας «πλησιάζουν» ως γνωστοί συγγενικών – φιλικών προσώπων.
Να είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί σε άγνωστα άτομα που επιχειρούν με διάφορα προσχήματα και τεχνάσματα να εισέλθουν στην οικία τους.
Να είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί όταν άγνωστοι προσπαθήσουν να τους πείσουν για την καταβολή χρηματικού ποσού, με το πρόσχημα επείγουσας ανάγκης συγγενικού – φιλικού προσώπου, για παράδειγμα νοσηλεία σε νοσοκομείο. Το ίδιο μπορεί να προσπαθήσουν και τηλεφωνικά. Για τους ίδιους λόγους να μην ενδίδουν σε προτροπές για συνάντηση.
Σε περιπτώσεις που άγνωστοι επικαλούνται έκτακτη ανάγκη γνωστού ή συγγενικού τους προσώπου, να επιδιώκουν πάντα οι ίδιοι να επικοινωνούν τηλεφωνικά με το συγκεκριμένο πρόσωπο, για επιβεβαίωση των όσων επικαλούνται. Η επικοινωνία να γίνεται με δικό τους τηλέφωνο και κατόπιν δικής τους πρωτοβουλίας και να μην δέχονται να μιλάνε με άτομο, το οποίο κάλεσαν οι άγνωστοι.
Σε κάθε περίπτωση, οι πολίτες να δηλώνουν ότι δεν πρόκειται να παραδώσουν χρήματα, εάν δεν εμφανιστούν οι γνωστοί – συγγενείς τους.
Να μην δέχονται σε καμία περίπτωση άγνωστα άτομα να τους οδηγήσουν σε πιστωτικό κατάστημα ή ΑΤΜ για ανάληψη χρηματικού ποσού.
Να μην πείθονται εύκολα σε ευκαιριακές αγορές προϊόντων που τους προτείνουν άγνωστα άτομα, ιδιαίτερα δε χωρίς να δουν πρώτα τα προϊόντα αυτά.
Να μην πείθονται από άγνωστους, οι οποίοι εμφανίζονται ως υπάλληλοι δημόσιας υπηρεσίας ή άλλου φορέα για την επιδιόρθωση κάποιου τεχνικού προβλήματος, εάν δεν τους έχουν καλέσει προηγουμένως οι ίδιοι.
Να μην πείθονται όταν άγνωστοι τους ζητούν να καταβάλλουν χρήματα για οφειλές γνωστών ή συγγενικών προσώπων σε δημόσιες υπηρεσίες ή σε καταστήματα – εταιρείες για αγορά αγαθών – προσφορά υπηρεσιών.
Επισημαίνεται ότι από νοσοκομεία ή από δημόσιες υπηρεσίες δεν χρησιμοποιείται η πρακτική υπάλληλοί τους να μεταβαίνουν σε οικίες ή σε δημόσιους χώρους και να ζητούν από πολίτες την καταβολή χρημάτων για υπηρεσίες που παρέχουν.
Να επαληθεύουν τις κινήσεις στους τραπεζικούς τους λογαριασμούς πριν από την οποιαδήποτε συναλλαγή και να δηλώνουν ότι δεν πρόκειται να επιστρέψουν χρήματα, χωρίς προηγούμενη διασταύρωση οικονομικών στοιχείων.
Να αποφεύγουν τη γνωστοποίηση προσωπικών οικονομικών δεδομένων (αριθμούς τραπεζικών λογαριασμών, προσωπικούς κωδικούς (ΡΙΝ), αριθμούς πιστωτικών καρτών, πληροφορίες καρτών ΑΤΜ, κωδικούς επαλήθευσης πιστωτικών καρτών κλπ).
Σε περίπτωση ηλεκτρονικής μεταφοράς χρημάτων σε υποψήφιο πωλητή, να διασταυρώνουν τα στοιχεία του, ως δικαιούχου του υποδεικνυόμενου λογαριασμού (ονοματεπώνυμο, Α.Φ.Μ.).
Να αποφεύγουν την προκαταβολή χρημάτων σε ιδιώτες πωλητές, τους οποίους δεν γνωρίζουν, ακόμη και εάν αυτοί αποκαλύπτουν τα προσωπικά τους στοιχεία ή τον αριθμό του τραπεζικού τους λογαριασμού.
Να είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί όταν εντοπίζουν αγγελίες πώλησης οχημάτων σε δελεαστικές τιμές, ως «ευκαιρία αγοράς».
Να αποφεύγουν, κατά προτίμηση, τις συναλλαγές με πρόσωπα τα οποία παρέχουν στοιχεία επικοινωνίας εκτός Ελλάδας.
Να έχουν πάντα διαθέσιμους τους τηλεφωνικούς αριθμούς, με τους οποίους πρέπει να επικοινωνήσουν σε περίπτωση ανάγκης (Αστυνομία, Πυροσβεστική, Νοσοκομεία, στενοί συγγενείς κ.α.).
Να προσπαθούν να συγκρατούν τα χαρακτηριστικά των δραστών, τα οχήματα με τα οποία κινούνται (αριθμό κυκλοφορίας, μάρκα οχήματος, χρώμα κ.λπ.), τους τηλεφωνικούς αριθμούς από τους οποίους τους καλούν ή την ηλεκτρονική διεύθυνση της αγγελίας (URL) για να βοηθήσουν το έργο των διωκτικών αρχών.